PİYASALARDA HERŞEY KONTROLDEN ÇIKABİLİR
Dünya, ABD borsalarında bir çöküş bekliyor ama bu sonuçlarına hazır olduğu anlamına gelmiyorAmerikan borsası çökerse, bu tarihin en çok tahmin edilen finansal çöküşlerinden biri olacak. Banka patronlarından IMF’ye kadar herkes, Amerika’nın teknoloji devlerinin ulaştığı astronomik değerlemeler konusunda uyarı yaptı. Merkez bankacıları finansal sıkıntıya karşı tetikte; 2007-09 döneminde subprime konut kredilerine karşı açtıkları pozisyonlarla ünlenen yatırımcılar yeniden “büyük short” arayışında. Teknoloji hisselerinin işlem gördüğü NASDAQ endeksinde son haftalarda görülen hafif bir düşüş bile “uçurumun kenarındayız” spekülasyonunu artırmaya yetiyor.
Bunun nedeni oldukça açık. “Muhteşem yedi” teknoloji devlerinin sürüklediği S&P 500 endeksinin döngüsel olarak ayarlanmış fiyat-kazanç oranı, dotcom balonu döneminde görülen seviyelere çıktı. Yatırımcılar, yapay zekâya (AI) yapılan devasa harcamaların karşılığının geleceğine inanıyor. Ancak rakamlar ürkütücü. JPMorgan’a göre şirketlerin 2030’a kadar öngörülen AI yatırımlarından %10 getiri sağlayabilmesi için yılda 650 milyar dolar AI geliri üretmesi gerekiyor—bu da her iPhone kullanıcısından yılda 400 doların üzerinde gelir anlamına geliyor. Tarih ise gösteriyor ki, yeni teknolojiler dünyayı kökten değiştirse bile, başlangıçtaki bu tür yüksek beklentiler çoğu zaman gerçekleşmez.
Yine de, borsanın çökmesi kimseyi şaşırtmayacak olsa da, sonuçları üzerine çok az kişi düşünmüş durumda. Bunun bir nedeni, bugün yaşanacak büyük bir borsa düşüşünün geniş çaplı bir finansal krize yol açma ihtimalinin düşük olması. 2000’lerin sonundaki subprime krizi, yüksek borçlanma ve karmaşık finans mühendisliğiyle şişirilmiş bir balondu. Oysa günümüzdeki AI coşkusu büyük ölçüde özsermaye ile finanse ediliyor. Dahası, küresel ekonomi son yıllarda Avrupa enerji krizi veya Amerikan tarifeleri gibi şokları şaşırtıcı derecede iyi atlattı. Resesyonlar giderek daha nadir hale geliyor.
Yine de borsadaki büyük kayıpların etkisinin yatırımcı cüzdanlarıyla sınırlı kalacağını düşünmek hata olur. Çöküş ne kadar uzun sürerse, finansmanı o kadar karmaşık ve belirsiz bir hâl alıyor. Ve büyük bir finansal kriz yaşanmasa bile, sert bir borsa düşüşü dünya ekonomisini sonunda bir durgunluğa sürükleyebilir.
Bu kırılganlığın kökünde Amerikan tüketicisi bulunuyor. Hisseler, ülke hanehalkı varlıklarının %21’ini oluşturuyor—dotcom dönemindeki zirvenin yaklaşık dörtte bir üzerinde. AI ile ilişkili varlıklar, Amerikalıların son bir yıldaki servet artışının neredeyse yarısından sorumlu. Servet arttıkça, hanehalkı tasarruf etmeme konusundaki rahatlığı da arttı; pandemi öncesine kıyasla daha düşük seviyelerde olsalar da, subprime balonu dönemindeki kadar da düşmediler.
Bir çöküş bu tabloyu tersine çevirecek. Dotcom patlamasıyla karşılaştırılabilir bir borsa düşüşü, Amerikan hanehalkının net varlığını %8 azaltır. Bu da tüketim harcamalarında sert bir daralmaya yol açabilir. Genel bir kural olarak, böyle bir geri çekilme GSYİH’nin %1,6’sı kadar olur—ki bu, işgücü piyasasının zaten zayıfladığı bir dönemde Amerika’yı resesyona sokmaya yeter. Tüketici üzerindeki bu etkinin, AI yatırımlarındaki olası yavaşlamadan çok daha büyük olacağı kesin. Çünkü bu yatırımların önemli bir bölümü Tayvan’dan ithal edilen çiplere gidiyor.
Bu şok ve zayıflayan Amerikan talebi, düşük büyüme yaşayan Avrupa ile deflasyonist Çin’e sıçrar; Trump’ın tarifelerinin ihracatçılara verdiği zararı artırır. Ayrıca yabancı yatırımcıların Amerikan hisselerine 18 trilyon dolar maruziyeti olduğu için küresel ölçekte de bir mini “servet etkisi” yaşanır.
İyi haber şu ki, borsadan kaynaklanan küresel bir resesyonun sert olması gerekmiyor—tıpkı dotcom çöküşü sonrası durgunluğun sığ olması ve birçok büyük ekonominin bundan tamamen kaçınabilmesi gibi. Kritik nokta, Fed’in faiz indirerek talebi desteklemek için yeterli alana sahip olması. Bazı ülkeler de mali teşvik verebilir. Ancak yine de böyle bir durgunluk, bugünün ekonomik ve jeopolitik ortamındaki kırılganlıkları açığa çıkarır: Amerika’nın zayıflayan hegemonik gücü, hassas devlet bütçeleri ve sertleşen korumacılık eğilimleri.
AI patlaması olmazsa, Amerikan ekonomisi ilkbahardaki hâline dönerdi: tarifelerle tehdit altında, yıpranmış kurumlarla çevrili ve giderek daha da kutuplaşmış bir siyaset ortamında. (Bu haber yayımlandığında, Amerika tarihinin en uzun hükümet kapanışının yeni sona erdiğini not edelim.)
Son etki ise ticarette hissedilir. Amerikalıların daha az harcaması ticaret açığını düşürür, bu da Trump’ı memnun eder. Piyasalar kötü durumdayken Beyaz Saray’ın ticari sertliğini yumuşatması da muhtemeldir. Ancak küresel ticaretin asıl gerilim noktası olan Çin’in imalat fazlası daha da artar. Avrupa ve Asya’daki üreticiler hâlihazırda Çin malı bolluğuyla rekabet etmekte zorlanıyor. Amerika’ya ihracat azaldıkça bu bolluk daha da büyür ve korumacılığın sertleşmesini tetikler Receive SMS online on sms24.me
TubeReader video aggregator is a website that collects and organizes online videos from the YouTube source. Video aggregation is done for different purposes, and TubeReader take different approaches to achieve their purpose.
Our try to collect videos of high quality or interest for visitors to view; the collection may be made by editors or may be based on community votes.
Another method is to base the collection on those videos most viewed, either at the aggregator site or at various popular video hosting sites.
TubeReader site exists to allow users to collect their own sets of videos, for personal use as well as for browsing and viewing by others; TubeReader can develop online communities around video sharing.
Our site allow users to create a personalized video playlist, for personal use as well as for browsing and viewing by others.
@YouTubeReaderBot allows you to subscribe to Youtube channels.
By using @YouTubeReaderBot Bot you agree with YouTube Terms of Service.
Use the @YouTubeReaderBot telegram bot to be the first to be notified when new videos are released on your favorite channels.
Look for new videos or channels and share them with your friends.
You can start using our bot from this video, subscribe now to PİYASALARDA HERŞEY KONTROLDEN ÇIKABİLİR
What is YouTube?
YouTube is a free video sharing website that makes it easy to watch online videos. You can even create and upload your own videos to share with others. Originally created in 2005, YouTube is now one of the most popular sites on the Web, with visitors watching around 6 billion hours of video every month.
